Evenals elders in Nederland waren in Bergen op Zoom en omstreken zilversmeden werkzaam. Al vanaf de Middeleeuwen. Maar in tegenstelling tot veruit de meeste steden in Nederland was er in Bergen op Zoom niet of nauwelijks aandacht geweest voor zilver en zilversmeden. Nooit waren er tentoonstellingen georganiseerd, publicaties waren er nauwelijks. Het was een zwart gat in de geschiedenis van de stad en omgeving.
Het project Bergen op Zilver, gestart in 2012, had als primaire doelstelling dit hiaat in de geschiedenis op te vullen.
Daartoe hebben wij een aantal middelen ingezet:
- Een boek over Zilver in en rond Bergen op Zoom,
- Een tentoonsteling over het zelfde thema,
- Een keur aan activiteiten rondom het thema,
- Een Website, een Facebook pagina en een Nieuwsbrief.
Al snel bleek dat er heel veel te ontdekken viel. Er waren veel meer zilversmeden actief geweest dan we ooit hadden kunnen denken: Tussen het eind van de 14e eeuw en 1963, wanneer de laatste telg uit de Bergse zilversmidsfamilie Andriessen, stopt waren er maar liefst zo’n 400 zilversmeden actief, waarvan circa 350 in de stad zelf. Sommigen blijken prachtige stukken gemaakt te hebben, waarvan een aantal gedurende de eerste periode van het Project boven water kwamen. Inmiddels is in het voorjaar van 2017 het boek verschenen en is de tentoonstelling, die liep van mei tot oktober 2017, afgesloten. Het Project heeft veel bekendheid gegenereerd in kringen van zilver geïnteresseerden, het kloeke boek, meer dan 350 bladzijden dik, kreeg alom een goed onthaal, de tentoonstelling werd door velen bezocht.
Inderdaad: het zwarte gat in de geschiedenis is opgevuld.
Daarmee zou men kunnen zeggen: het Project was succesvol, de doelstellingen zijn gehaald, het Project kan afgesloten worden.
Maar: de ontwikkelingen staan niet stil. Het Project bleek een belangrijke, ja essentiële aanzet te zijn voor verder onderzoek naar Zilver en Zilversmeden in en rond Bergen op Zoom. Er komen steeds nieuwe vondsten, er zijn nieuwe inzichten, er is nieuw onderzoek dat gepubliceerd moet worden, er zijn vroegere artikelen, die alsnog geplaats kunnen worden, en zo voort.
Daarom is het onze intentie deze site, als een dynamisch medium, nog jaren te gebruiken als DE site over Zilver en Zilversmeden in en rond Bergen op Zoom. De Facebook pagina zal actief blijven en regelmatig zal er een Nieuwsbrief gestuurd worden naar geïnteresseerden.
Achtergrond van Bergs Zilver:
De mens bewerkt al zo’n vijfduizend jaar zilver.Van oudsher werden er bijzondere krachten aan zilver toegeschreven. Geen wonder dus dat veel voorwerpen die een rol in de eredienst speelden van zilver waren en dat veel emblemen van wereldlijke macht in zilver gestalte kregen. Het feit dat zilver zich zo goed laat bewerken heeft er toe bijgedragen dat al heel vroeg de prachtigste gebruiksvoorwerpen van zilver gemaakt zijn. Eeuwenlang ook was het laten vervaardigen van zilveren kunstvoorwerpen een vorm van geldbelegging. Kwam de nood aan de man, dan vond men het vanzelfsprekend dit kapitaal aan te spreken en de opbrengst voor andere doeleinden aan te wenden. Daardoor is een onnoemelijk groot aantal zilveren kunstvoorwerpen verloren gegaan. Een andere reden was dat men “ouderwetse” stukken liet versmelten om er “moderne” van te laten maken. Het is dus een mirakel dat er nog zoveel schoons bewaard is gebleven. Toch is dat zo. Ook in Nederland. Uit de eerste eeuwen van onze jaartelling is via opgravingen zilverwerk aan het licht gekomen, met als fraaiste voorbeeld de zgn. Kantharos van Stevensweert, die nu te bewonderen is in museum het Valkhof te Nijmegen. In de late Middeleeuwen komt in ons eigen land geproduceerde edelsmeedkunst tot bloei. Eerst voor de Kerk. Maar al spoedig ook voor overheden en de gilden. Weer later gaat de rijke burgerij zilveren gebruiksvoorwerpen bestellen. De 17de eeuw, bloeitijd voor de Nederlanden, betekende automatisch een bloeitijd voor de zilversmeedkunst. Nederland is terecht trots op zijn zilversmeden. Al in 1902 publiceerde het Rijksmuseum zijn eerste zilver catalogus. In 1927 was er een grote tentoonstelling van Fries zilver in Leeuwarden. Praktisch iedere stad in Nederland waar in vorige eeuwen zilversmeden actief waren heeft zijn eigen tentoonstelling en publicatie wel verzorgd. Grote steden, maar ook kleinere, of zelfs heel kleine: Kampen, Bolsward, Appingedam.
Maar, tot voor kort, niet Bergen op Zoom. Die omissie moest rechtgezet worden. Dat was onze missie.
Die missie is geslaagd.